دليل سرکوب احساسات و علايق مان چيست؟

دليل سرکوب احساسات و علايق مان چيست؟

مجموعه: مشاوره خانواده

آيا شما جزو کساني هستيد که به راحتي احساسات خود را بيان مي کنند يا قادر نيستيد احساسات و هيجانات خود را نشان داده و آنها را در درون خود مي ريزيد؟ ابراز صحيح احساسات نقش مهمي در سلامت روان دارد.

در تعريف خودآگاهي، يکي از ويژگي هاي انسان سالم، شناخت دقيق احساسات و هيجانات است. در واقع انسان موفق، کسي است که هر لحظه قادر است احساس خود را بشناسد و دليل آن را پيدا کند چون در صورت نشناختن احساسات، ما قادر نخواهيم بود افکار اشتباه خود را که باعث ناراحتيمان شده تغيير دهيم.

افراد بايد احساسات خود را شناخته و علت آن احساس را جست و جو کنند و در صورت نياز آن را بيان دارند. گاهي از ديگران مي رنجيم که چرا ما را درک نمي کنند و باعث ناراحتيمان مي شوند، درصورتي که شايدديگران از احساس عميق ما اطلاع نداشته باشند.

بنابراين ما بايد بياموزيم به جاي خشم و عصبانيت، احساس خود را بيان کنيم. اما چرا برخي قادر نيستندمحبت و علاقه خود را ابراز کنند واز اين موضوع در رنجند. به عقيده شما، چه دلايلي باعث مي شود افراد نتوانند احساسات خود را بروز دهند؟

براي بررسي علمي و عميق اين پرسش ها گفت و گو با دکتر علي بابايي زاد، مشاور روانشناسي، روان درمانگر و مدرس تحليل رفتار متقابل را با هم مي خوانيم.

چرا بعضي ها قادر به بيان احساسات خود نيستند؟

-دلايل متفاوتي وجوددارد. نوع تربيت و پيام هاي والد که در درون اين گروه از افراد شکل گرفته، به آنها مي گويد که بيان احساس براي تو جايز نيست. مثلا ممکن است براي يک مرد در يک مورد خاص، بيان احساس رفتاري به دور از مردانگي اش باشد اما براي يک زن بيان آن احساس بجا باشد. اينکه ما در کودکي با چه فرهنگي بزرگ شده ايم، در آينده تاثير زيادي بر بيان احساسات ما خواهد گذاشت.

در کودکي بيان بعضي احساسات براي ما جايز است اا در بيان بعضي ديگر مجاز نيستيم. مثلا ممکن است براي يک پسر چهار، پنج ساله بيان خشم جايز باشد اما ابراز غم نه. بنابراين او در بزرگسالي هنگامي که خشمگين مي شود مي تواند خشم خود را بيان کند ولي اگر غمگين شود بيان احساس غم يا ترس برايش امکانپذير نيست و ما با مکانيسم دفاعي به نام «پوشش احساسي» روبرو مي شويم.

پوشش احساسي يعني زماني که غمگين است خشمگين مي شود يا ممکن است براي يک دختر در فرهنگي که بزرگ شده، خوشحالي قابل بيان نباشد ولي احساس غم يا ترس قابل بيان باشد، بنابراين او مي توانددر بزرگسالي غمگين شود ولي حق ندارد خيلي خوشحال و شاد باشد.

گاهي اوقات ما احساستمان را به دليل اين پيام هاي والد بيان نمي کنيم. گاهي هم احساس خود را بيان نمي کنيم چون در زير آن ترس از تاييد نشدن، ترس از طرد شدن، ترس از کنار گذاشته شدن، ترس از کامل نبودن، ترس از خارج شدن از محدوده ايمن، ترس از ناکامي و ترس از مورد قضاوت قرار گرفتن يا برچسب خوردن، وجود دارد.

بنابراين ما با مجموعه اي از ترس ها هم روبرو هستيم که اگر احساسات خود را بيان کنيم با آنها مواجه مي شويم درحالي که بسياري از اين ترس ها وجود خارجي هم ندارند ولي ما به صورت دروني، چون از آنها مي ترسيم بيان احساس نمي کنيم. براي مثال کسي که ترس از کامل نبودندارد احساسش را بيان نمي کند، زيرا فکر مي کند که اين احساس نقطه ضعفي براي اوست. کسي که از قضاوت شدن ترس دارد نگران اين است که مردم درباره او چه فکر مي کنند. بنابراين چنين فردي از ترس حرف نمي زندو احساسش را بيان نمي کند. دليل ديگري که باعث مي شودفرد احساس خودرا بيان نکندمکانيزم هاي دفاعي است.

در مکانيزم دفاعي «قرنطينه» بخش هيجاني و احساسي يک موضوع را چون برايمان دردناک وغيرقابل پذيرش است در سطح ناخودآگاه سرکوب مي کنيم و بخش غيرهيجاني احساسي اش را بيان مي داريم. گاهي احساساتمان را بروز نمي دهيم چون درونمان احساس اغراق شده اي وجود دارد. در واقع ما در محيط هاي احساسي و هيجاني تحريک مي شويم و ترس از اينکه مبادا احساس ما منتهي به عدم کنترل شود احساسات خود را بيان نمي کنيم.

مکانيسم دفاعي چيست؟

- به طور کلي مکانيسم هاي دفاعي شيوه هاي غيرارادي و ناخودآگانه اي هستند که از طريق تحريف يا انکار واقعيت موفق به کاهشاضطراب و مدارا با هيجانات منفي در فرد شده و موقتا تعادل و يکپارچگي شخصيت را تا يافتن راه حل درست و واقعي حفظ مي کنند.

بنابراين وقتي مشکلي به وجود مي آيد چون درون فرد استرس و اضطراب ايجاد مي کند او براي رها شدن از تنيدگي و فشار اين اضطراب، يک يا چند مکانيسم دفاعي را به کار مي برد. مثلا ممکن است وقتي با مشکلي مواجه مي شود، به طور ناخودآگاه عوامل بيروني مانند خانواده، جامعه و ... را مقصر بداند و نقش خود را ناديده بگيرد.

چرا برخي قادر نيستند علاقه خود را بروز دهند؟

- دلايل متفاوتي وجود دارد:

خودمان را دوست نداريم بنابراين نمي توانيم ديگران را دوست بداريم.

نمي توانيم خود را منبع نوازش و احساسات در نظر بگيريم بنابراين احساست خود را بيان نمي کنيم که مبادا نوازش دريافت کرده باشيم.

مسووليت پذير نيستيم و نگرانيم که بمادا بيان احساس، باعث مسووليت شود.

غرور، عدم اعتماد به نفس، خودشفتگي و کمال طلبي باعث مي شود ديگران را لايق بيان احساس خود ندانيم.

ترس از طرد شدن، قضاوت شدن، خارج شدن از قالب هاي فرهنگي و کليشه اي، کنترل شدن، از دست دادن مرزهاي ارتباطي، عبور از الگوها و کليشه هاي مردانه و زنانه و ...

سوال آخر: براي کسي که به يکي از دلايل بالا مثلا به دليل غرور قادر به ابراز احساس خود نيست چه راهکاري پيشنهاد مي کنيد؟

- بايد دليلش ريشه يابي شود. يکي از دلايل مغرور بودن، ترس و احساس حقارتي است که بايد درمان شود.

منبع:مجله موفقيت