حکم وضو گرفتن قبل از وقت نماز

حکم وضو گرفتن قبل از وقت نماز

مجموعه: احکام ديني

  آنچه با استحمام حاصل مي شود طهارت ظاهري است، اما علاوه بر طهارت ظاهري، يکي ديگر از شرايط نماز، تحصيل طهارت معنوي است که تنها از راه وضو و غسل بدست مي آيد و اگر استفاده از آب امکان پذير نباشد، اين طهارت معنوي و باطني بوسيله تيممي که به جاي وضو و يا غسل انجام مي گيرد بدست مي آيد. (البته بايد توجه داشت که نکته بيان شده به معناي آن نيست که صد در صد تيمم اثري در پاکيزگي ظاهري ندارد.)
در اين مقاله در باب وضو سه پرسش مطرح کرديم که همراه با پاسخ تقديم شما عزيزان مي کنيم:
سوال: وضو گرفتن براي نماز، قبل از وقت نماز چه حکمي دارد؟ مي‌توان با اين وضو نماز خواند؟
فقها در اين زمينه مي‌گويند: اگر وقت نماز نزديک است، مي‌‌تواند به‌ عنوان آمادگي براى نماز وضو بگيرد، ولي اگر مدت زيادي به وقت نماز مانده است، مي‌‌تواند به نيت قربت يا طهارت وضو بگيرد و در هر دو صورت مي‌‌تواند با آن وضو نماز واجب يا مستحب را بخواند.(امام خميني، توضيح المسائل(محشّي)، ج‌2، ص 798ـ صافى گلپايگانى، لطف‌الله، جامع الأحکام، ج‌1، ص 37)

سوال: فلسفه وضو و تيمم چيست؟
فلسفه وضو چيست؟ کسي که تازه استحمام کرده است و مي داند که بدنش پاک است، و مي خواهد بلافاصله بعد از آن نماز را بخواند چرا مجدد بايد وضو بگيرد؟ مي گوييد اگر آب نيست تيمم کنيد، چطور آب مي تواند چرکي و کثيفي و نجاست را از بين ببرد؟
يکي از شرايط صحت نماز، طهارت ظاهري بدن از هر نوع آلودگي و نجاست ظاهري است و آنچه با استحمام حاصل مي شود طهارت ظاهري از اين آلودگي ها است، اما علاوه بر طهارت ظاهري، يکي ديگر از شرايط نماز، تحصيل طهارت معنوي است که تنها از راه وضوء و غسل بدست مي آيد و اگر استفاده از آب امکان پذير نباشد،اين طهارت معنوي و باطني بوسيله تيممي که خداي متعال آنرا به جاي وضوء يا غسل قرار داده است، بدست مي آيد .
البته بايد توجه داشت که نکته بيان شده به معناي آن نيست که تيمم نقشي در پاکيزگي و آثار ظاهري ندارد. امروزه ثابت شده است که خاک اثر پاک کنندگي دارد و از اين نکته سرّ اين حکم الهي دانسته مي شود که چرا در بعضي موارد بايد ظرف نجس را سه يا هفت مرتبه خاک مالي کرد.
خداوند متعال پس از آنکه بعضي از اسباب پديد آمدن آلودگي هاي روحي و باطني را بيان فرموده است، راه از بين بردن اين آلودگي ها را بيان کرده، که اگر از عواملي است که با وضوء مشکل برطرف مي گردد مانند آنچه که در رساله ها آمده مثل : خوابيدن، دستشويي کردن و غيره بايد وضوء بگيريد و اگر از عواملي است که با غسل برطرف مي گردد بايد غسل کنيد. سپس مي فرمايد که اگر استفاده از آب براي شما مقدور نبود به وسيله خاک پاک تيممّ کنيد. آنگاه به حکمت آن مي پردازد که « وليطهّرکم ..... » تا پاکيزه گرديد. (مائده 5 – 6)
با نگاه به ظاهر آيه مي توان متوجه شد که مراد خداوند از طهارت، اعم از پاکي ظاهري و معنوي است؛ زيرا پاکيزگي طبي و بهداشتي (پاکي ظاهري) گرچه شستشوي با آب را شامل مي‌شود، اما شايد نتوان اثر پاکيزگي بهداشتي خاک مال کردن دست و صورت را اثبات کرد اما در اين که از آثار او طهارت معنوي است، شکي نيست و اين طهارت معنوي از آثار تيمم نيست بلکه در حالات ديگر نيز وجود دارد مخصوصا آنجا که بر خاک سجده کند و از اين روست که سجده را بهترين حالت نماز شمرده اند، و برترين اذکار را نيز مختص به آن دانسته اند؛ زيرا سجده حالتي است که انسان به خاک مي‌افتد، آدمي هر چه پايين تر رود عظمت خداوند را بهتر ادراک مي‌کند، انسان در حالت رکوع به همان اندازه که خود را مي‌شکند خداوند را ادراک مي‌نمايد، و ذکر مناسب با اين حالت همان تسبيح و ستايش خداوند به بزرگي و عظمت است که عبارت از ذکر شريف «سبحان ربي العظيم و بحمده» است.
به هر حال بايد توجه داشت که برطرف شدن آلودگي هاي روحي و تحصيل طهارت معنوي امري است که خداوند متعال رسيدن به آن را از راههاي خاصي معين کرده است و آگاه ترين کس به اين امور خداوند است، در نتيجه او مي داند که آيا آلودگي هاي روحي با آب فراوان برطرف مي شود يا با آب کم ، و يا اينکه با آب حاصل مي گردد يا با خاک.
از طرفي کسي که مي خواهد به خداوند نزديک شود بايد هر عملي را با همان کيفيّتي که مورد پسند اوست به انجام برساند.
سوال: آثار دنيايي وضو چيست؟
آيا وضو داراي اثرهاي خوب دنيوي است؟ لطفاً بيان فرماييد.
 وضو در کنار آثار متعدد و بزرگ اخروي، آثاري نيز در امور دنيايي انسان‌ها دارد که عبارت‌اند از:
1. سلامتي جسم؛ در حديثي پيامبر گرامي اسلام (صلي الله عليه و آله) خطاب به امام علي (عليه السلام) مي‌فرمايد: «وضو گرفتن قبل و بعد از غذا خوردن باعث شفاي جسم و رفع بيماري‌هاي آن است»
2. برطرف کننده فقر و افزايش روزي؛ امام صادق (عليه السلام) فرمود: «وضو گرفتن قبل و بعد از خوردن غذا، فقر را برطرف کرده و رزق و روزي را زياد مي‌کند». (الکافي، ج 6، ص 290، ح 2 و 5)
3. زياد شدن خير خانه؛ اين مورد که اعم از مورد قبلي است.
در روايتي از امام صادق امام صادق (عليه السلام) نقل شده است: «هر کس دوست دارد که خير خانه‌اش (که هم شامل مال و اموال و هم فرزند و امور معنوي خانواده) زياد شود، هنگام آماده شدن غذا وضو بگيرد». (المحاسن، ج 2، ص 424)
4. برطرف شدن ناراحتي؛ يکي ديگر از آثار وضو گرفتن بعد از غذا، برطرف شدن هم و غم است. از پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) در باب وضو نقل شده است: «وضوي بعد از غذا همّ و غم را برطرف مي‌کند». (الکافي، ج 6، ص 290)
گفتني است؛ آثاري که براي عمل نيک و يا بد در آيات و روايات بيان شده است؛ از يک نگاه اخروي‌اند و از نگاهي ديگر دنيوي؛ يعني اين‌گونه نيست که آثار دنيوي آن بي‌ارتباط با آثار اخروي باشند؛ مانند سلامتي جسم که در وضو به اندازه‌ي خود اثرگذار است؛ چرا که براي عبادت و بندگي خداوند و داشتن آخرتي نيکو سلامت جسم به اندازه خود تأثير دارد؛ بنابر اين، آثار دنيوي به نوعي به آثار اخروي بر مي‌گردند؛ به علاوه، خيلي از آثار به ضميمه‌ي اعمال نيک ديگر اثر بخش‌اند.

منابع:
islamquest.net

tebyan.net

الکافي، ج 6
توضيح المسائل امام خميني (ره)