نظري بر علمدار عشق از لابه‌لاي القابي درخشان

نظري بر علمدار عشق از لابه‌لاي القابي درخشان

مجموعه: زندگينامه بزرگان ديني

نظري بر علمدار عشق از لابه‌لاي القابي درخشان
قلم آزاده که ارزنده ترين ميراث بشريت است با تمام عظمتش، از وصف شخصيت الهى حضرت ابوالفضل العباس عليه السلام عاجز است. براى شناخت اين اسوه تقوى، جهان بشريت بايد كنگره هاى عباس شناسى برگزار كند. چه، به عقيده شيعه و متفكرين اسلامى و فرزانگان آزاده، پس از رسول اكرم صلى الله عليه و آله و حضرات معصومين عليهم السلام او يكى از عالمترين، فقيه ترين ، فرزانه ترين ، شجاعترين ، و سخاوتمندترين افرادى است كه تاريخ اسلام ، بلكه تاريخ جهان ، به خود ديده است.در اين نوشتار مختصر، از لابلاي القاب و کنيه هاي آن حضرت، نگاهي هر چند کوتاه بر اين شخصيت آسمانى مي اندازيم.
عباس، همچو کوه
در روز ولادت ابوالفضل العباس عليه السلام، مادر بزرگوارش حضرت ام البنين سلام الله عليه قنداقه او را به دست اميرالم?منين على عليه السلام داد تا بر وى نامى بگذارد. حضرت زبان مبارك را به ديده و گوش و دهان او گردانيد تا حق بگويد و حق ببيند و حق بشنود. سپس طبق سنت رسول خدا صلى الله عليه و آله، در گوش راست وى اذان و در گوش چپش اقامه گفت.
اميرالم?منين عليه السلام به ام البنين عليهاالسلام فرمود: چه اسمى بر اين طفل گذارده ايد؟
عرض كرد: من در هيچ امرى بر شما سبقت نگرفته ام، هر چه خودتان ميل داريد اسم بگذاريد.
فرمود: من او را به اسم عمويم، عباس، ناميدم. پس دستهاى او را بوسيده و اشك به صورت نازنينش جارى شد و فرمود: گويا مى بينم اين دستها در «يوم الطفّ» در كنار شريعه فرات در راه يارى دين خدا قطع خواهد شد.
چنانكه ديديم نام نامى آن جناب را، حضرت ولى الله اميرالمونين على بن ابى طالب عليه السلام، عباس گذارد. عباس، صيغه مبالغه از ماده عبس است كه به معنى در هم شدن و گرفتگى صورت مى باشد. آن جناب چون به مفاد «اشداء على الكفار»(فتح/29) بر دشمنان حق عبوس و در جنگ مهيب بوده، يا آنكه بر اثر صولت و شجاعت و غيرتى كه آن حضرت در قبال دشمن به هنگام قتال با قوم داشت، از خوف و بيم وى در وجود كريهه و خبيثه آن قوم كافر كراهت و عبوست ظاهر مى شده است، لذا عباس نام گرفت.( خصائص العباسيه : صفحه 118.)
منتخب طريحى و ديگر كتب، در وصف آن حضرت آورده اند: كالجبل العظيم و قلبه كالطود الجسيم لانه كان فارسا هماما و بطلا و ضرغاما و كان جسورا على الطعين و الضرب فى ميدان الكافر و الحروب.( منتخب طريحى : 312)
القاب حضرت ابوالفضل (ع)
معمولاً القاب، ويژگيهاى نيك و بد آدمى را مشخص مى سازد و هر كس ‍ را بر اساس خصوصيتى كه دارد لقبى مى دهند. حضرت عباس عليه السلام را نيز به سبب داشتن صفات والا، لقبهايى داده اند، از آن جمله :
1. قمر بنى هاشم
حضرت با رخسار نيكو و تلال? چهره، يكى از آيات كمال و جمال به شمار مى رفت ، لذا او را «قمر بنى هاشم» لقب داده بودند. در حقيقت نه تنها قمر خاندان گرامى علوى بود، بلكه قمرى درخشان در جهان اسلام به شمار مى رفت كه بر راه شهادت پرتو افشانى مى كرد و مقاصد آن را براى همه مسلمانان آشكار مى نمود.
2. سقّا
از بزرگترين و بهترين القاب حضرت كه بيش از ديگر القاب مورد علاقه اش بود، «سقّا» مى باشد. پس از بستن راه آب بر تشنگان اهل بيت عليهم السّلام به وسيله نيروهاى جنايتكار فرزند مرجانه، آن حضرت بارها صفوف دشمن را شكافت و خود را به فرات رساند و تشنگان و اصحاب امام را سيراب ساخت.
3.  حامل اللواء
از القاب مشهور حضرت، حامل اللواء (پرچمدار) است. امام حسين عليه السّلام به دليل مشاهده تواناييهاى فوق العاده در برادر خود، پرچم را تنها به ايشان سپردند و از ميان اهل بيت عليهم السّلام و اصحاب ، او را نامزد اين مقام كردند؛ زيرا در آن هنگام سپردن پرچم سپاه از بزرگترين مقامهاى حساس در سپاه به شمار مى رفت و تنها دلاوران و كارآمدان، بدين امتياز مفتخر مى گشتند. حضرت عباس عليه السّلام نيز پرچم را با دستانى پولادين برفراز سر برادر بزرگوارش به اهتزاز درآورد و از هنگام خروج از مدينه تا كربلا، همچنان در دست داشت . پرچم از دست حضرت به زمين نيفتاد مگر پس از آنكه دو دست خود را فدا كرد و در كنار رود علقمه به خاك افتاد.
4. كبش الكتيبة
لقبى است كه به بالاترين رده فرماندهى سپاه به سبب حسن تدبير و دلاورى كه از خود نشان مى دهد و نيروهاى تحت امر خود را حفظ مى كند، داده مى شود. اين نشان دليرى، به دليل رشادت بى مانند حضرت عباس عليه السّلام در روز عاشورا و حمايت بى دريغ از لشكر امام حسين عليه السّلام بدو داده شده است . ابوالفضل عليه السّلام در اين روز، نيرويى كوبنده در سپاه برادر و صاعقه اى هولناك بر دشمنان اسلام و پيروان باطل بود.
5.  لواء
سپهسالار، لقبى است كه به بزرگترين شخصيت فرماندهى و ستاد نظامى داده مى شود. و حضرت را به سبب آنكه فرمانده نيروهاى مسلح برادر در روز عاشورا بود و رهبرى نظامى لشكر امام را بر عهده داشت، اين گونه لقب داده اند.
6. حامى الظعينة
از القاب مشهور حضرت ابوالفضل عليه السّلام، «حامى بانوان » است . به دليل نقش حساس حضرت در حمايت از بانوان حرم و اهل بيت نبوت ، چنين لقبى به حضرت داده شده است . ايشان تمام تلاش خود را مصروف بانوان رسالت و مخدرات اهل بيت عليهم السّلام نمود و فرود آوردن از هودجها يا سوار كردن به آنها را به عهده داشت و در طى سفربه كربلا اين وظيفه دشوار را به خوبى انجام داد.
لازم به ذكر است كه اين لقب را به يكى از جنگاوران و دلاوران عرب به نام ربيعة بن مُكَدَّم كه در راه دفاع از همسرش، شجاعت بى نظيرى از خود نشان داد، داده بودند.
7. باب الحوائج
مردم به اين مطلب يقين دارند كه دردمند و نيازمندى قصد حضرت ابوالفضل العباس عليه السّلام را نمى كند، مگر آنكه خداوند حاجت او را برآورده و درد و اندوهش را برطرف مى سازد و گره مشكلات او را مى گشايد. باب الحوائج، نسيمى از رحمتهاى الهى، درِ رحمتى از درهايش و وسيله اى از وسايل اوست و او را نزد خداوند منزلتى والاست . اين موقعيت، نتيجه جهاد خالصانه در راه خدا و دفاع از آرمانها و اعتقادات اسلامى و پشتيبانى از سالار شهيدان در سخت ترين شرايط است؛ دفاع از ريحانه رسول خدا تا آخرين مرحله و جانبازى در راه اهداف مقدسش.
حضرت عباس عليه السّلام نيز پرچم را با دستانى پولادين برفراز سر برادر بزرگوارش به اهتزاز درآورد و از هنگام خروج از مدينه تا كربلا، همچنان در دست داشت . پرچم از دست حضرت به زمين نيفتاد مگر پس از آنكه دو دست خود را فدا كرد و در كنار رود علقمه به خاك افتاد
 اينها برخى از لقبهاى حضرت است كه ويژگيهاى شخصيت بزرگ و صفات نيك و مكارم اخلاق او را بازگو مى كند. اگرچه براى حضرت تا شانزده لقب برشمرده اند. (ر.ك: تنقيح المقال: 2/128)
 كنيه هاي حضرت ابوالفضل (ع)
به حضرت عباس عليه السلام، اين كنيه ها نسبت داده شده است:
1. ابوالفضل
از آنجا كه حضرت را فرزندى به نام «فضل» بود، او را به «ابوالفضل» كنيه داده بودند.البته اين كنيه با حقيقت وجودى حضرت نيز هماهنگ است و او اگر به فرض  فرزندى به نام فضل نداشت، باز به راستى ابوالفضل (منبع فضيلت) بود و سرچشمه جوشان هر فضيلتى به شمار مى رفت.
2.  ابوالقاسم
حضرت را فرزند ديگرى بود به نام «قاسم»، لذا ايشان را «ابوالقاسم» كنيه داده بودند. برخى از مورخان معتقدند قاسم همراه پدر و در راه دفاع از امام خويش در سرزمين كربلا به شهادت رسيد و پدر، او را در راه خدا فدا كرد.
سلام خدا بر تو باد مولاي من اى عباس! كه در زندگى و شهادتت، آيينه تمام نماى همه ارزشهاى انسانى بودى و همين افتخار تو را بس كه به تنهايى نمونه والايى از شهيدان راه خون خدا بودى كه به قلّه مجد و كرامت دست يافتند.
منابع:
زندگانى حضرت ابوالفضل العباس عليه السلام، باقر شريف قرشى، ترجمه سيّد حسن اسلامى.
چهره درخشان قمر بنى هاشم ابوالفضل العباس عليه السلام، جلد اول، على ربانى خلخالى.

tebyan.net