آيا در قبر هم عذاب هست؟

آيا در قبر هم عذاب هست؟

مجموعه: اصول و فروع دين

آيا در قبر هم عذاب هست؟

سخن گفتن درباره عالَم‌هاي بعد از مرگ فقط از جانب خداوند و اولياي او جايز است که به همه عالم‌ها احاطه دارند و از حقيقت آنها و آنچه در آنها مي‌گذرد، خبر قطعي و يقيني دارند. عقل انسان‌ها نسبت به عالم‌هاي پس از مرگ هيچ احاطه‌اي ندارد و نمي‌تواند جزئيات و حوادث آنجا را اثبات يا انکار کند. البته عقل لزوم معاد و جهان آخرت و اصل باداش و کيفر را ثابت مي‌کند اما سخن گفتن در جزئيات برزخ و معاد و بهشت و دوزخ و غير آن از حوزه درک و توان عقل خارج است. اينکه آيا در قبر هم عذاب خواهد بود، آيا در قبر س?ال خواهد شد و س?ال کنندگان چه نام دارند، مطالبي است که براي اطلاع پيدا کردن از آنها جز زانو زدن به محضر قرآن و عترت راهي نداريم و نمي‌توانيم خود آنها را قبول کنيم يا ردّ نماييم.

قرآن شريف صراحت دارد که پس از مرگ تا قيامت عالَمي است به نام برزخ يا عالَم قبر که چون اين عالَم بين دنيا و قيامت کبري است. برزخ يعني حد فاصل نام دارد.(1) علاه بر آن قرآن صراحت دارد که در عالم برزخ عذاب و باداش وجود دارد، يعني کافران و ستمگران عذاب مي‌چشند و م?منان و صالحان از نعمت‌هاي خداوند برخوردارند، گرچه کمال عذاب و ثواب در قيامت است. قرآن در مورد فرعونيان مي‌فرمايد: «فرعونيان صبح و شام بر آتش عرضه مي‌شوند [و از حرارت آن رنج مي‌کشند] و چون روز قيامت برپا شود، خطاب آيد که فرعونيان را به سخت‌ترين عذاب وارد کنيد».(2) صبح و شام مربوط به برزخ است که پيرو دنيا مي‌باشد. بنابر آيه فوق فرعونيان در برزخ بر آتش عرضه مي‌شود و با مشاهده آن و چشيدن حرارت و شنيدن زفير آن عذاب مي‌گردند و در قيامت آنان را در آتش وارد مي‌سازند.

آيات پاداش شهيدان نيز که حکايت از بهره‌مند بودن آنان از نعمت‌ها پس از شهادت است، مربوط به برزخ مي‌باشد.(3) امام سجاد(عليه السلام) فرمود: «قبر باغي از باغ‌هاي بهشت يا حفره‌اي از حفره‌هاي جهنم است».(4) پس عذاب قبر براي گناهکاران، و بهره‌مندي از نعمت و آسايش براي صالحان قطعي و يقيني است. مسئله ديگر س?ال و جواب در قبر است که آن نيز اجمالاً قطعي و يقيني است و بنابر روايتي منکر س?ال قبر، شيعه نيست.(1)

بنابر روايات دو فرشته به نام «منکر و نکير» وظيفه س?ال کردن از بندگان را عهده‌دار مي‌باشند.(2) اين دو ملک از مسائل اساسي س?ال مي‌نمايند. پرسش از پروردگار، پيامبر، دين، کتاب، امام، اين که عمرش را چگونه صرف کرده، اموالش چگونه به دست آمده و چگونه صرف کرده است.(3) البته بنابر بعضي روايات س?ال قبر مربوط به م?منان خالص و کافران خالص است(4). احتمالاً منظور روايات اين است که اين دو گروه فقط در برزخ س?ال و جواب دارند و در قيامت ديگر حساب و س?ال ندارد و م?منان خالص مستقيم و بدون حساب به بهشت و کافران خالص مستقيم و بدون حساب به جهنم وارد مي‌شوند. اما س?ال و جواب انسان‌هاي عادي به قيامت مربوط مي‌شود. شايد از آنان فقط از همان اصول دين س?ال شود، نه آنچه مربوط به عمر و احوال مي‌شود.
دعاي تلقين ميّت که از دستورهاي امامان عليهم السلام است و هنگام دفن مرده مسلمان بر بالاي قبر او و خطاب به وي خوانده مي‌شود، به روشني به س?ال دو فرشته مقرّب صراحت دارد. بنابر اين مطابق روايات به عذاب قبر و س?ال نکير و منکر اعتقاد داريم.
 پي‌نوشت‌ها:
1ـ تفسير برهان، ج 3، ص 120.
2ـ غفر (40) آيه 64.
3ـ آل عمران (3) آيه 169 ـ 170.
4ـ تفسير برهان، ج 3، ص 120.
منبع: .al-shia.org
tebyan.net