آمادگى براى ماه مبارک رمضان
- مجموعه: متفرقه ديني
اسباب آمادگى براى ميهمانى خدا
توبه، پيش از فرا رسيدن ماه رمضان
عيون أخبار الرضا عليهالسلام عن عبدالسلام بن صالح الهرويّ: دَخَلتُ عَلى أبِي الحَسَنِ عَلِيِ بنِ موسَى الرِّضا عليهالسلام في آخِرِ جُمُعَةٍ مِن شَعبانَ، فَقالَ لي: «يا أبَا الصَّلتِ، إنَّ شَعبانَ قَد مَضى أكثَرُهُ، و هذا آخِرُ جُمُعَةٍ مِنهُ، فَتَدارَك فيما بَقِيَ مِنهُ تَقصيرَكَ فيما مَضى مِنهُ، و عَلَيكَ بِالإِقبالِ عَلى ما يَعنيكَ و تَركِ ما لا يَعنيكَ، و أكثِر مِنَ الدُّعاءِ وَالاِستِغفارِ و تِلاوَةِ القُرآنِ، و تُب إلَى اللهِ مِن ذُنوبِكَ ... . (1)
عيون أخبار الرضا عليهالسلام به نقل از عبد السلام بن صالح هروى ـ نقل مي‌كند در آخرين جمعه ماه شعبان، خدمت امام رضا عليهالسلام رسيدم. به من فرمود:
«اى ابوصَلْت! بيشترِ شعبان گذشته است و اين، آخرين جمعه از آن است. پس در آنچه از آن مانده، كوتاهىهايت را در آنچه گذشته است، جبران كن. به كارى روى آور كه برايت مفيد باشد و آنچه را بيهوده است و به تو مربوط نيست، وا گذار .
زياد دعا و استغفار و تلاوت قرآن داشته باش و از گناهانت به درگاه خدا توبه كن، تا در حالى ماه خدا سوى تو آيد كه براى خدا خالص شده باشى . هيچ امانتى را بر عهده خويش باقى نگذار، مگر آن كه ادا كرده باشى، و هيچ كينهاى را در دلت نسبت به مؤمنى نگاه مدار، مگر آن كه از دل به در آورده باشى، و هيچ گناهى را كه مرتكب مىشدى، رها مكن، مگر اين كه از آن، دست برداشته باشى .
از خدا پروا كن و در نهان و آشكار كارت، بر او توكّل كن؛ «و هر كس بر خدا توكّل كند، او برايش بس است . خداوند، فرمان خويش را پيش خواهد برد. به يقين، خداوند براى هر چيزى اندازهاى قرار داده است.»
و در باقىمانده اين ماه، زياد بگو:
"خدايا! اگر ما را در آنچه از شعبان گذشته است، نيامرزيدهاى، پس ما را در باقيمانده آن ببخشاى!"
همانا خداوند متعال، در اين ماه به احترام ماه رمضان، بسيارى را [از آتش] آزاد مىكند.»
سه روز روزه در آخر شعبان
السنن الكبرى عن أنس: قيلَ: يا رَسولَ اللهِ، أيُ الصَّومِ أفضَلُ؟ قالَ: «صَومُ شَعبانَ تَعظيما لِرَمَضانَ»(2)؛ السنن الكبرى ـ به نقل از انس ـ به پيامبر خدا گفتند: كدام روزه برتر است؟ فرمود: «روزه شعبان در بزرگداشتِ رمضان.»
الإمام الصادق عليهالسلام: مَن صامَ ثَلاثَةَ أيّامٍ مِن آخِرِ شَعبانَ و وَصَلَها بِشَهرِ رَمَضانَ، كَتَبَ اللهُ لَهُ صَومَ شَهرَينِ مُتَتابِعَينِ
(3) ؛ امام صادق عليهالسلام: هر كس سه روزِ آخر شعبان را روزه بدارد و آنها را به ماه رمضان متّصل كند، خداوند براى او پاداش روزه دو ماه پياپى را مىنويسد.
اصلاح غذا
خوردن و نوشيدن به هنگام افطار و سحر، جانمايه روزهدارى است. از اين رو، در نظر اسلام، حلال يا حرام بودن خوردنىها و نوشيدنىها، اندازه و نوع آنها و همچنين انگيزه روزهداران از خوردن و آشاميدن، در ميزان بهرهورى از روزه نقشى اساسى دارند و در دستاوردهاى روزهدار از بركات اين ميهمانى، بسيار مؤثّرند.
نخستين شرط بهرهورى از روزه، آن است كه نيروى تأمينكننده و پشتوانه انسان براى روزه گرفتن، حلال باشد. غذاى حرام، نه تنها در بهرهمندى انسان از آثار و بركات روزه، نقش تخريبى دارد، بلكه آفتى است كه همه عبادتها را تهديد مىكند، از اين رو، از پيامبر خدا روايت شده است:
العِبادَةُ مَعَ أكلِ الحَرامِ كَالبِناءِ عَلَى الرَّملِ(4)؛ عبادت همراه با حرامخوارى، مثل بنا ساختن بر شنزار است
بر اين اساس، براى روزهدار، شناخت غذاهاى حرام، اهمّيتى ويژه دارد. لذا در اينجا رواياتي را جهت توجه بيشتر به اين امر متذكر مي‌شويم.
- قال رسول الله صلى الله عليه وآله: كُلُوا الحَلالَ يَتِمَّ لَكُم صَومُكُم(5) ؛ غذاى حلال بخوريد تا روزه براى شما كامل گردد .
- قال رسول الله صلى الله عليه وآله: «إنَّ قَوما يَجيؤونَ يَومَ القِيامَةِ و لَهُم مِنَ الحَسَناتِ أمثالُ الجِبالِ، فَيَجعَلُهَا اللهُ هَباءً مَنثورا، ثُمَّ يُؤمَرُ بِهِم إلَى النّار.ِ» فَقالَ سَلمانُ: صِفهُم لَنا يا رَسولَ اللهِ .
فَقالَ: «أما إنَّهُم قَد كانوا يَصومونَ و يُصَلّونَ، و يَأخُذونَ اُهبَةً مِنَ اللَّيلِ، ولكِنَّهُم كانوا إذا عَرَضَ لَهُم شَيءٌ مِنَ الحَرامِ وَثَبوا عَلَيهِ.» (6)
امام صادق عليه السلام فرمود: به خدا سوگند اى ابو حمزه! آنان كسانى هستند كه نماز مىخواندند و روزه مىگرفتند؛ ليكن هر گاه چيزى از حرام به آنان عرضه مىشد، مىگرفتند و هر گاه چيزى از عطاى امير مؤمنان عليهالسلام به آنان داده مىشد، رد مىكردند.
پيامبر خدا فرمود: «روز قيامت، گروهى مىآيند، در حالى كه حسناتشان همچون كوههاست. خداوند، همه آنها را نابود و پراكنده مىسازد. سپس فرمان مىرسد كه آنان را به آتش بيفكنيد.»
سلمان گفت: اى پيامبر خدا! آنان را براى ما توصيف كن .
فرمود: «آنان، كسانى هستند كه روزه گرفته، نماز خوانده و شبزندهدارى كردهاند؛ ليكن هر گاه حرامى بر آنان عرضه مىشده، بر آن مىشتافتند.»
- عَن ضَمرَةَ بنِ حَبيبٍ عَن اُمِّ عَبدِ اللهِ اُختِ شَدّادِ بنِ أوسٍ أنَّها بَعَثَت إلى رَسولِ اللهِ صلىاللهعليهوآله بِقَدَحِ لَبَنٍ عِندَ فِطرِهِ و هُوَ صائِمٌ، و ذلِكَ في طولِ النَّهارِ و شِدَّةِ الحَرِّ، فَرَدَّ إلَيها رَسولُ اللهِ صلىاللهعليهوآله: «أنّى كانَ لَكِ هذَا اللَّبَنُ؟» قالَت: مِن شاةٍ لي ... . (7)
به نقل از حمزة بن حبيب، درباره اُمّ عبدالله (خواهر شدّاد بن اَوس) وى هنگام افطار ، ظرف شيرى براى پيامبر خدا كه روزه بود، فرستاد و اين، در روزى بلند با هواى گرم بود .
پيامبر خدا آن را نزد زن برگرداند كه: «اين شير را از كجا آوردهاى؟»
گفت: از گوسفندم (دوشيدهام) .
پيامبر صلى الله عليه وآله، فرستاده آن زن را (دوباره) نزد او برگرداند كه: «اين گوسفند را از كجا آورده اى؟»
گفت: از مال خودم خريده ام .
پس پيامبر صلى الله عليه وآله آن را از او گرفت .
چون فردا شد، اُمّ عبدالله نزد پيامبر صلى الله عليه وآله رفت و گفت: اى پيامبر خدا! شير را از روى دلسوزى (به خاطر بلندى روز و شدّت گرما) برايتان فرستادم. آنگاه فرستاده مرا برگرداندى!
به او فرمود: «پيامبران، چنين مأمورند. [مأموريم] كه جز پاكيزه نخوريم و جز شايسته انجام ندهيم.»
پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله فرمود: «آنان، كسانى هستند كه روزه گرفته، نماز خوانده و شبزندهدارى كردهاند؛ ليكن هر گاه حرامى بر آنان عرضه مىشده، بر آن مىشتافتند.»
- قال الإمام الباقر عليهالسلام ـ لِأَبي حَمزَةَ الثُّمالِيِّ ـ «يَبعَثُ اللهُ يَومَ القِيامَةِ قَوما بَينَ أيديهِم نورٌ كَالقَباطِيِّ، ثُمَّ يُقالُ لَهُ: كُن هَباءً مَنثورا.»
ثُمَّ قالَ: «أما وَاللهِ يا أبا حَمزَةَ، إنَّهُم كانوا لَيَصومونَ و يُصَلّونَ ولكِن كانوا إذا عَرَضَ لَهُم شَيءٌ مِنَ الحَرامِ أخَذوهُ، و إذا عَرَضَ لَهُم شَيءٌ مِن فَضلِ أميرِالمُؤمِنينَ عليهالسلام أنكَروهُ.»(8)
امام باقر عليهالسلام خطاب به ابو حمزه ثمالى فرمود: روز قيامت، خداوند، گروهى را برمىانگيزد كه پيشاپيش آنان نورى مثل قَباطى (نوعى جامه مصرى است كه سفيد و نازك است. گويا به «قبط (مصريان)» منسوب است) است. سپس به آن نور گفته مىشود: «نابود و پراكنده شو.»
سپس فرمود: به خدا سوگند اى ابو حمزه! آنان كسانى هستند كه نماز مىخواندند و روزه مىگرفتند؛ ليكن هر گاه چيزى از حرام به آنان عرضه مىشد، مىگرفتند و هر گاه چيزى از عطاى امير مؤمنان عليهالسلام به آنان داده مىشد، رد مىكردند.
پي‌نوشت‌ها:
1- عيون أخبار الرضا عليهالسلام: 2/51/198، الإقبال: 1/42، بحارالأنوار: 97/73/17.
2- السنن الكبرى: 4/503/8517، شُعب الإيمان: 3/377/3819، كنز العمّال: 8/591/24292؛ ثواب الأعمال: 86/14، بحار الأنوار: 97/77/35 .
3- كتاب من لا يحضره الفقيه: 2/94/1829، الخصال: 582/6، فضائل الأشهر الثلاثة: 53/31، الأمالي للصدوق: 768/1038، الإقبال: 1/43، بحار الأنوار: 97/72 .
4- عدّة الداعى: 141، بحار الأنوار: 103/16/73 .
5- كنز العمّال: 15/844/43356 .
6- إرشاد القلوب: 191 .
7- المعجم الكبير: 25/174 /428، المستدرك على الصحيحين: 4/140/7159، مسند الشاميّين: 2/356 /1488، اُسد الغابة: 7/348/7515 .
8- تفسير القمّي: 2/112، بحار الأنوار: 7/176/9 و ج 70 / 293 / 35.
منبع:
كتاب ماه خدا، محمدي ري شهري، ج 1، ص 186، با تصرف .
aviny.com
مسجد جمکران ،مقدس‌ترین مسجد ایران (+عکس) 
مداحی محرم (1) 